“ เด็กไทยตอนนี้ กินแต่นมแม่อย่างเดียว 6 เดือน ซึ่งมีเหล็กไม่เพียงพอ ต่อการเจริญเติบโตของสมอง เด็กต้องกินนมผสมเสริม เพราะมีธาตุเหล็กเสริมสูงกว่า จึงจะทำให้สมองเจริญดี” มีคุณแม่ถามมา จากการได้ยินได้ฟังใน social media แบบนี้ ขอตอบก่อนนะคะว่า ไม่เป็นความจริงค่ะ

        สำหรับทารกที่คลอดครบกำหนด หมายถึง คลอดตอนอายุครรภ์ 37 สัปดาห์ขึ้นไปและหรือมีน้ำหนักตัวมากกว่า 3000 กรัมขึ้นไป แม่แข็งแรงปกติดี น้ำนมแม่จะมีธาตุเหล็กเพียงพอและเหมาะสมสำหรับให้ลูกกินนมแม่อย่างเดียว 6 เดือนแรก

        ที่บอกว่ามีธาตุเหล็กเพียงพอและเหมาะสม คือ มีธาตุเหล็กในปริมาณเท่าที่เด็กต้องการในแต่ละวัน ธาตุเหล็กในน้ำนมแม่นั้นร่างกายลูกสามารถดูดซึมเอาไปใช้ได้มากถึง 50-70% นมผสมจะต้องใส่ธาตุเหล็กปริมาณมากกว่าเพราะการดูดซึมเอาไปใช้ได้มีเพียงประมาณ 10 %

        ธาตุเหล็กในนมแม่ดูดซึมได้ดีเพราะในน้ำนมแม่มีน้ำตาลแลคโตสสูง และมีวิตามิน ซี ที่ช่วยในการดูดซึม นอกจากนั้นธาตุเหล็กในน้ำนมแม่ยังมีข้อแสนดีเด่นอีกเรื่อง คือ ธาตุเหล็กไม่ได้อยู่ลอยๆ โดดๆ แต่เกาะอยู่กับโปรตีนพิเศษที่ธรรมชาติออกแบบมาให้สำหรับปกป้องทางเดินอาหารให้ลูกน้อย คือจะจับกับสารโปรตีน
Lactoferrin และ Ferritin มีข้อดีชัดเจน คือ แบคทีเรียก่อโรคในลำไส้ ไม่สามารถเอาธาตุเหล็กไปใช้เป็นอาหารในการเจริญเติบโต ลูกก็จะลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคติดเชื้อทางเดินอาหาร

        ดังนั้น ในทารกคลอดครบกำหนด น้ำหนักตัว 3000 กรัมเมื่อแรกคลอด สบายใจได้ค่ะ นมแม่อย่างเดียวล้วนๆ 6 เดือนได้ เป็นไปตามคำแนะนำขององค์การอนามัยโลก อาจจะมีกรณีที่ต้องระมัดระวังมาก คือทารกคลอดก่อนกำหนด หมายถึง คลอดก่อนอายุครรภ์ครบ 37 สัปดาห์ ทารกที่มีปัญหาเจ็บป่วย ทารกที่แม่เจ็บป่วยโดยเฉพาะโรคเบาหวานที่ควบคุมไม่ได้ดีนั้น ต้องมีการพิจารณาเสริมธาตุเหล็ก เนื่องจากว่า โดยธรรมชาติแม่จะส่งธาตุเหล็กมาให้ลูกอย่างมาก เพื่อให้ลูกมีต้นทุนเก็บสำรองไว้ในช่วง 3 เดือน ทารกคลอดก่อนกำหนดก็เกิดออกมาเสียก่อน เลยไม่ได้ธาตุเหล็กจากแม่มาตุนเพียงพอ เด็กกลุ่มนี้หมอเด็กจะให้กินยาธาตุเหล็กเสริมเร็วตั้งแต่หลังอายุ 1 เดือน

    แม่ดูแลสุขภาพตัวเองให้ดี ปฏิบัติตัวตามคำแนะนำการฝากครรภ์ แม่ก็จะมีต้นทุนดี ลูกก็จะได้รับต้นทุนสารอาหารต่างๆดี สารชีวภาพ สารช่วยการเจริญเติบโตของเยื่อบุและอวัยวะต่างๆ ไม่เฉพาะธาตุเหล็ก สมองก็ย่อมดีไปด้วย อย่างไรก็ตามเมื่อทารกอายุ 6 เดือน ต้องให้ได้รับอาหารตามวัยที่มีสารอาหารเกลือแร่ วิตามินครบจำนวนและครบมื้อ ซึ่งเป็นเรื่องที่แม่ต้องให้ความใส่ใจอย่างมาก กรมอนามัยแนะนำให้มีการตรวจเลือดเมื่อลูกอายุ 9 เดือน เพราะทารกมักได้อาหารตามวัยไม่เพียงพอ จะมีผลต่อความเข้มข้นของเลือดและการขาดธาตุเหล็กด้วยค่ะ

ศ.คลินิก พญ.ศิราภรณ์ สวัสดิวร

ที่ปรึกษา สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี

ที่ปรึกษาคณะแพทยศาสตร์ ม มหาสารคาม

เลขาธิการมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย