เต้านมเป็นส่วนสำคัญของคุณแม่ในการเตรียมตัวให้ลูกน้อยได้รับอาหารจากคุณแม่อย่างเต็มที่ด้วยความสุขและความรักค่ะ ปัจจุบันมีเทคนิคการเตรียมเต้านมให้คุณแม่หลากหลายวิธีการนะคะ หนึ่งในนั้นคือการนวดเต้านม ซึ่งมีหลากหลายเทคนิคที่แตกต่างกันออกไปตามแต่ละประเทศ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดและน้ำเหลือง ลดการบวมและลดการคัดตึง ซึ่งในยุคปัจจุบันมีกระแสนิยมในเรื่องการนวดเต้านมที่กำลังเป็นประเด็นทางสังคมออนไลน์ว่าดีจริงหรือไม่ วันนี้ชวนคุณแม่มาลองฟังข้อมูลกันค่ะ

    แม้ว่า “การนวดเต้านมที่ถูกต้อง” จะเป็นทางเลือกที่ไม่ต้องใช้ยา อีกทั้งช่วยแก้ไขเรื่องท่อน้ำนมอุดตัน (plugged ducts) แต่ก็ยังมีการสื่อสารที่คลาดเคลื่อนจากความจริงด้วยอิทธิพลทางการตลาด ทำให้แม่เข้าใจคลาดเคลื่อนว่าการนวดจะช่วยเพิ่มน้ำนมหรือช่วยเปิดท่อน้ำนมได้ ส่งผลให้แม่บางท่านถึงขั้นใช้เล็บ หรือเข็ม จิ้มสะกิดหัวนมและเข้าใจว่าการนวดเต้านมเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องทำควบคู่ไปกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ค่ะ

    แท้จริงแล้วเทคนิคการนวดเต้านมที่ไม่ถูกต้องจะก่อให้เกิดความเจ็บปวดขณะนวด สร้างความทุกข์ทรมานให้กับแม่หลังคลอด และเกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาด้วยค่ะ เช่น เต้านมระบมช้ำ เต้านมอักเสบ (mastitis) และเต้านมเป็นฝี (breast abscess) แม่บางท่านเข้าใจผิดว่า White dot นั้นจริง ๆแล้วคือตุ่มน้ำหรือบาดแผลจากหัวนมแตกจะต้องใช้เข็มหรือเล็บจิ้มซึ่งเป็นวิธีการที่ไม่ถูกต้อง แท้จริงแล้วหลักการสำคัญเรื่องการนวดเต้านมคือ “ต้องไม่อันตราย” (First Do No Harm) “สัมผัสการนวดแผ่วเบาและนุ่มนวล” (Light touch, need to be gentle) “หลีกเลี่ยงการนวดที่ทำให้เกิดความเจ็บปวด”

    สัมผัสที่เบาและการนวดเต้าที่นุ่มนวลมีความสำคัญต่อการหลั่งของ oxytocinค่ะ. โดย oxytocinจะหลั่งได้ดีจากสัมผัสที่นุ่มนวล ความเจ็บปวดจากการนวดจะยับยั้งการหลั่งของ oxytocinและการนวดที่รุนแรงจะก่อให้เกิดความเจ็บปวดให้กับผู้ถูกนวดทำให้เกิดการบาดเจ็บต่อเนื้อเต้านม (tissue damage) เพิ่มการเกิดการอักเสบ(inflammation) มีการศึกษาพบว่าการพยายามนวดลึก ๆเพื่อเค้นก้อนในเต้านมอย่างรุนแรงทำให้เกิดการบาดเจ็บช้ำขึ้นกับหลอดเลือดและท่อน้ำนม

    สุดท้ายฝากไว้ด้วยรักค่ะ “หัวใจสำคัญของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ไม่ใช่การนวดเพื่อเปิดท่อน้ำนมแต่เป็นการระบายน้ำนมออกจากเต้าอย่างสม่ำเสมอและถูกวิธีนั่นเองค่ะ” คุณแม่มีผู้ช่วยคนเก่งอยู่ใกล้ตัวก็คือลูกรักของเรานั่นเองค่ะ ดูดเก่ง ดูดเกลี้ยง ระบายออกให้เราได้ดีที่สุดเลยค่ะ

เรียบเรียงโดย : คุณ ศิริลักษณ์ ถาวรวัฒนะ

ผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง(APN) สาขาการพยาบาลเด็ก

Center of Special Expertise in Lactation Clinic: Breastfeeding Sick Babies Center

สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี